Warto wyjaśnić co to znaczy ta ślepota pozauwagowa. Jest ona znana również jako ślepota uwagi (inattentional blindness), jest psychologicznym zjawiskiem polegającym na tym, że mimo obecności pewnych bodźców w polu percepcji, nie jesteśmy w stanie ich dostrzec lub nie zwracamy na nie uwagi.
Zjawisko to zostało po raz pierwszy opisane w eksperymencie znanym jako "próba gorilla" (gorilla experiment), przeprowadzonym przez psychologów Christophera Chabrisa i Daniela Simonsa w 1999 roku. W eksperymencie uczestnicy mieli za zadanie liczenie, na przykład, ilości rzutów piłką między dwiema grupami osób. W pewnym momencie eksperymentu, osoba przebrana za goryla przechodziła przez planszę, stojąc wśród osób rzucających piłkami. Okazało się, że wielu uczestników nie zauważyło goryla, ponieważ byli skoncentrowani na zadaniu liczenia rzutów piłką.
Ślepota pozauwagowa wynika z ograniczonej pojemności uwagi człowieka. Nasz umysł może skupić się tylko na pewnej liczbie bodźców jednocześnie, ignorując inne. Jeśli bodziec, który jest ignorowany, nie jest wystarczająco wyraźny lub nie jest istotny dla bieżącego zadania, może zostać całkowicie przeoczony.
Wszystko to ma znaczenie nie tylko w kontekście percepcji, ale również w codziennym życiu i bezpieczeństwie. Może prowadzić do sytuacji, w których pomijamy ważne informacje lub niebezpieczeństwa, ponieważ nasza uwaga jest skupiona na czymś innym. Zjawisko to jest również wykorzystywane w reklamie i manipulacji, gdzie celowo kreuje się bodźce, które mogą być pomijane przez naszą uwagę, ale wpływają na nasze decyzje i zachowania.
Warto jednak pamiętać, że ślepota pozauwagowa nie jest trwałym stanem i zazwyczaj występuje w określonych warunkach eksperymentalnych lub sytuacjach, w których jesteśmy mocno skoncentrowani na jednym zadaniu.
Wracając do sytuacji na drodze gdzie w kontekście bezpieczeńswta ślepota pozauwagowa może mieć poważne konsekwencje, zwłaszcza u kierowców samochodów.
Gdy jesteśmy za kierownicą, nasza uwaga powinna być skoncentrowana na wielu różnych aspektach jednocześnie, takich jak droga, znaki drogowe, inne pojazdy, piesi i zmieniające się warunki drogowe. Jednak z różnych powodów, kierowcy mogą doświadczać ślepoty pozauwagowej, ignorując istotne bodźce wokół nich.
Przykłady sytuacji w których ślepota pozauwagowa może wystąpić u kierowcy samochodu, obejmują np.:
- Rozmowy telefoniczne lub pisanie wiadomości: Korzystanie z telefonu komórkowego, smartfona podczas jazdy, nawet w trybie głośnomówiącym lub z użyciem zestawu głośnomówiącego, może skupić uwagę kierowcy na rozmowie, a nie na drodze.
- Rozpraszacze wewnątrz samochodu: Manipulowanie nawigacją, zmienianie stacji radiowych, odtwarzanie muzyki lub jedzenie podczas jazdy może odwrócić uwagę od drogi.
- Zmęczenie i nieuwaga: Długie godziny jazdy, brak snu i monotonia mogą prowadzić do zmniejszonej koncentracji i ślepoty pozauwagowej.
- Skupienie na jednym elemencie drogi: Kierowcy mogą być tak skoncentrowani na pewnych aspektach drogi, takich jak samochód przed nimi, że nie dostrzegają innych ważnych bodźców, takich jak piesi, rowerzyści czy znaki drogowe.
- Wpływ stresu: Stresujące sytuacje na drodze, takie jak ruch uliczny, agresywni kierowcy lub nagłe zdarzenia, mogą prowadzić do skupienia uwagi na tych czynnikach i ignorowania innych ważnych informacji.
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia wspomnianego problemu, ważne jest, aby kierowcy byli świadomi tego zjawiska i podejmowali odpowiednie środki ostrożności. Należy unikać korzystania z telefonów komórkowych podczas jazdy, utrzymywać wewnętrzną kontrolę i skupić się na drodze, regularnie odpoczywać przed długimi podróżami, a także stosować się do przepisów drogowych i być czujnym na wszystkich ważnych bodźcach wokół siebie.
Zdarza się, że kierowcy, którzy spowodowali wypadek z udziałem motocyklisty czy pieszego, opowiadają potem, że nie widzieli tej osoby. Jak to możliwe? Być może doświadczyli oni zjawiska ślepoty pozauwagowej. Polega ono na tym, że człowiek ma problem z zauważeniem tego, czego nie spodziewa się zobaczyć. W momencie, gdy koncentrujemy się na konkretnym zadaniu (np. prowadzeniu samochodu), zdolność postrzegania innych bodźców może być niewielka. W ruchu drogowym utrudnia to reakcję na niespodziewane przeszkody i zagrożenia. 
